Türkiye'de tarım sektörü, artan üretim maliyetleri ve pazardaki rekabet baskısı altında zorlu bir dönemden geçiyor. Yıllardır konuşulan ancak bir türlü istenilen seviyeye gelemeyen kooperatifleşme modeli, bu zorluğun üstesinden gelmek için yeniden gündeme geldi. Mazot, gübre, ilaç ve tohum gibi temel girdilerdeki fiyat artışları, çiftçileri bireysel olarak ayakta kalmakta zorlanırken, "Birlikten güç doğar mı?" sorusunu daha yüksek sesle sormaya itiyor.

Kooperatifleşmenin Önemi ve Potansiyeli

Kooperatifleşme, çiftçilerin üretim ve pazarlama süreçlerinde güç birliği yaparak daha rekabetçi olmalarını sağlayan bir modeldir. Doğru yönetildiği takdirde, kooperatifler çiftçilere daha uygun fiyatlarla girdi temin etme, ürünlerini daha iyi koşullarda pazarlama ve ortak yatırım yapma imkanı sunar. Bu sayede, küçük ölçekli üreticiler de büyük oyuncularla rekabet edebilir hale gelir.

Türkiye'de bugün 12 bini aşkın tarımsal kalkınma kooperatifi bulunuyor. Ancak Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre bunların yalnızca yüzde 18'i aktif olarak faaliyet gösteriyor. Geri kalanı kâğıt üzerinde kurulu, tabela kooperatifi olmaktan öteye geçememiş durumda. Uzmanlara göre bu tablonun temel nedeni, şeffaf yönetim eksikliği, düşük mali kapasite, denetimsizlik ve ortaklara karşı hesap verilebilirliğin zayıflığı.

Kooperatifleşmede Başarı İçin Gerekenler

Kooperatifleşmenin başarılı olabilmesi için bazı temel şartların yerine getirilmesi gerekiyor:

• Şeffaf ve hesap verebilir yönetim: Kooperatiflerin yönetiminde şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerinin gözetilmesi, ortakların güvenini kazanmak ve kooperatifin sürdürülebilirliğini sağlamak için kritik öneme sahiptir.
• Güçlü mali yapı: Kooperatiflerin mali açıdan güçlü olması, yatırım yapabilmeleri, ortaklarına destek olabilmeleri ve krizlere karşı dayanıklı olabilmeleri için gereklidir.
• Profesyonel yönetim anlayışı: Kooperatiflerin profesyonel yöneticiler tarafından yönetilmesi, etkin karar alma, kaynakların doğru kullanımı ve rekabet avantajı elde etme açısından önemlidir.
• Ortakların katılımı ve sahiplenmesi: Kooperatiflerin başarısı, ortakların aktif katılımı ve kooperatifi sahiplenmesiyle doğru orantılıdır. Ortakların kooperatifin karar alma süreçlerine katılması, fikirlerini paylaşması ve kooperatifin başarısı için çaba göstermesi önemlidir.

Kooperatifleşme ile Tarımda Yeni Bir Dönem

Kooperatifleşme, Türk tarımı için önemli bir potansiyel barındırıyor. Doğru yönetilen ve desteklenen kooperatifler, çiftçilerin gelirlerini artırabilir, üretimde verimliliği sağlayabilir ve kırsal kalkınmaya katkıda bulunabilir. Ancak, kooperatifleşmenin başarılı olabilmesi için yukarıda bahsedilen şartların yerine getirilmesi ve devletin de bu süreci desteklemesi gerekiyor. Aksi takdirde, kooperatifleşme yine bir hayal olarak kalmaya devam edecektir.